Historia naszej szkoły rozpoczyna się w roku 1822 na pergaminowych kartach szkolnej kroniki, które przetrwały do czasów nam współczesnych i opisują dzieje nie tylko szkoły, ale i najbliższej okolicy oraz naszego państwa.
Pierwsze zapisy są dość nieczytelne i w języku niemieckim. Pierwsze wzmianki w języku polskim przedstawiają historię roku 1920.
„… Po rocznej przerwie mam pisać dalszy ciąg kroniki szkolnej. Potrzebne są jednak bliższe komentarze by usprawiedliwić taki zasadniczy fakt jak zmiana języka wykładowego w szkole. Aby Bóg dał ażeby dalszy ciąg kroniki był już tylko w języku polskim prowadzony.
Poprzednik mój nie uczynił w tem żadnej wzmianki nie wspominając ani słówkiem, że Pomorze na mocy układu pokojowego w Wersalu dnia przestało być częścią składowa państwa Rzeszy niemieckiej a wróciło do swej Macierzy Polski. …”
W tym czasie nauczyciele podejmowali szczególny trud ucząc mowy polskiej, narodowych pieśni, patriotyzmu, borykając się z wieloma kłopotami. W kronice możemy przeczytać miedzy innymi o nauczycielu, który sprzeciwiał się rządom polskim na tym terenie, dlatego został odwołany z placówki, a jego miejsce zajęła nauczycielka powołana przez Komisję wyznaniową w Toruniu.
Nauczyciele jednak szybko osiągnęli sukces, młodzież opanowała i umiłowała język ojczysty ucząc się historii, geografii i rachunków, obchodząc uroczyście święta narodowe.
Szkoła zajęła się także edukacją osób dorosłych. W roku 1920 i 1921 odbywał się w szkole kurs dokształcający, w którym uczestniczyło 60 osób. Kursy takie odbywały się przez szereg kolejnych lat.
Nauczycielką, która tak aktywnie podjęła się pracy wychowawczej była Hellena Medonówna. Ona także założyła chór, który uświetniał swoimi występami uroczystości w parafii mechowskiej i podjęła się nauki narodowych tańców polskich.
Uczniowie uczestniczyli także w licznych uroczystościach związanych ze świętami narodowymi i religijnymi, sami podejmowali się przygotowania ich obchodów.
Rok szkolny zakończył się 31 lipca uroczystą mszą w kościele w Mechowie, a następnie odbył się piknik w lesie.
Podczas wakacji w szkole odbywały się zajęcia rekreacyjne dla uczniów.
Kolejny rok szkolny był bardzo ważny dla uczącej się młodzieży. W szkole odbyła się inspekcja, zarządzono remont i przygotowano przedstawienie pt. „Kościuszko pod Racławicami”, które zaprezentowali uczniowie 12 lutego w Leśniewie. Na przedstawienie zaproszono wielu znakomitych gości między innymi delegata z Ministerstwa Oświaty z Warszawy. Sztukę przedstawiono jeszcze dwukrotnie w Mechowie i w Pucku, a zdobyte fundusze przekazano na akcję dobroczynną „Ratujcie dzieci”. W kolejnych latach odbyło się wiele przedstawień przygotowanych przez nauczycieli i uczniów szkoły dla mieszkańców Darzlubia i okolicznych miejscowości.
Istniejące na tym terenie szkoły współpracowały ze sobą, o czym świadczy między innymi zorganizowanie wspólnej wycieczki kończącej rok szkolny 1921/1922, w której uczestniczyli uczniowie szkół z Darzlubia, Leśniewa, Mechowa, Domatowa, Domatówka.
Organizacja roku szkolnego w tamtych latach zbliżona była do obecnie funkcjonującej, jednak istniały także znaczące różnice. Uczniowie oprócz wakacji w sierpniu i ferii świątecznych cieszyli się także tzw. „feriami kartoflowymi”, które trwały od 23 września do 9 października oraz wakacjami Zielonych Świątek od 19 do 23.05. Musieli jednak uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych także w soboty.
Kolejne lata pracy pedagogicznej upływały. Szkoła poddawana była licznym remontom. Pedagodzy uczestniczyli w wielu konferencjach, które odbywały się w różnych szkołach na tym terenie. Uczniowie zdobywali wiedzę, przygotowywali przedstawienia, uczestniczyli w wielu uroczystościach oraz wycieczkach.
Pierwsza odnotowana w kronice wycieczka odbyła się 13 lipca 1925 roku. Uczniowie wraz z nauczycielami udali się furmankami na Półwysep Helski. Wycieczka trwała od godziny 6 rano do 22 wieczorem. Uczniowie spacerowali oglądając port oraz przycumowane tam statki, zwiedzili kościół i latarnię morską.
Ważnym wydarzeniem w życiu szkoły było zawsze przyjęcie nowego nauczyciela, które odbywało się zupełnie inaczej niż obecnie. Kronika szkolna dokładnie opisuje takie wydarzenie, które miało miejsce w roku szkolnym 1926/1927:
„… Dnia 21.X.26. Pan Inspektor Szkolny Górny przybył do tutejszej szkoły na uroczystość wprowadzenia nowej nauczycielki p. Jadwigi Lisówny, która po maturze w Wejherowie w r. 1926 została do tutejszej szkoły naznaczona na miejsce nauczyciela p. Antoniego Liczmańskiego przeniesionego od roku szkolnego do Pucka. Pan Inspektor odebrał przysięgę od p. Jadwigi Lisówny w obecności trzech członków Dozoru Szkolnego, Kierowniczki Szkoły p. Heleny Medonówny i wszystkich dzieci…”.
Edukacja młodzieży to proces, który odbywa się przy współudziale wielu osób nie tylko szkoły, rodziny, ale i całej społeczności. Początek wieku XX jest przykładem doskonałej współpracy szkoły i wspólnoty kościoła katolickiego, czego dowodem są liczne wzmianki w kronice szkolnej. Wspólne uroczystości, wizytacje księży proboszczy z Mechowa i Pucka, prenumerata czasopism np. „Małego Misjonarza”.
W szkole funkcjonowała biblioteka, z której korzystali także dorośli. W roku 1929 księgozbiór liczył 208 tomów.
Szkoła rozwijała się i kolejne pokolenia opuszczały jej mury, a mijające lata obfitowały w ważne wydarzenia, takie jak np. pozyskanie przez szkołę pierwszego głośnika radiowego ofiarowanego szkole przez Dyrekcję Lasów Państwowych w Toruniu.
Najstarszą kronikę szkolną kończy zapis dotyczący rozpoczęcia roku szkolnego 1938/39.
Drugą kronikę rozpoczyna zapis w roku szkolnym 1944/45. Od roku 1944 wznowiono pisanie kroniki po 6-letniej przerwie wywołanej działaniami związanymi z II wojną światową. W notatkach z roku szkolnego 1944/45 zostały przedstawione zniszczenia wojenne we wsi, opis wkroczenia wojsk sowieckich od strony Wejherowa. Można znaleźć także informację o uciekinierach ze Stutthofu, mieszkających tymczasowo w Darzlubiu. Byli oni najczęściej pochodzenia żydowskiego i węgierskiego. Kronika zawiera informacje, kto był w tym czasie nauczycielem i sołtysem wsi. Rok 1947 był bardzo ważnym rokiem. 17 września 1947 roku po raz pierwszy we wsi zabłysło światło. Niektórzy mieszkańcy mieli elektryczność.
We wrześniu 1948 roku zradiofonizowano wieś. W całym Darzlubiu zainstalowano 30 głośników. Od tego roku, dwa razy w miesiącu zaczął przyjeżdżać kinooperator, który w szkole wyświetlał filmy dla mieszkańców Darzlubia. Zorganizowano w szkole kurs czytania i pisania, który miał na celu zlikwidowanie analfabetyzmu.
We wsi aktywnie działała Ochotnicza Straż Pożarna, która organizowała przedstawienia, a dochód przeznaczała na rozbudowę remizy strażackiej i samochodowej.
14 czerwca 1950 roku odbyła się szkolna wycieczka dla dzieci wzdłuż polskiego wybrzeża.
Rok szkolny 1951/52 obfitował w wiele wydarzeń kulturalnych. Wystawiane są sztuki teatralne dla okolicznych mieszkańców Darzlubia i okolic. W kolejnych latach szkolnych systematycznie odbywają się akademie, wycieczki, a także wizytacje szkoły.
W kronice odnotowany jest groźny pożar, który miał miejsce we wsi. Był to rok 1958.
W roku szkolnym 1958/59 rozpoczęto budowę stacji pomp i wyposażono jej wnętrze.
W latach 1960/61 miało miejsce ważne wydarzenie w życiu całej wsi. Założono 60 latarni, które oświetlały ulice i drogi Darzlubia. W tym roku szkolnym miał także miejsce spis powszechny. Z danych zamieszczonych w kronice wynika, iż w Darzlubiu były:
- 94 budynki (48 krytych dachówką, 7 krytych papą, a 39 słomą);
- 3 budynki, w których znajduje się wodociąg i ustęp;
- 13 mieszkań bez światła elektrycznego;
- 559 mieszkańców.
W 1961 roku w wakacje odbył się remont szkoły. W tym roku żniwa były opóźnione z powodu złej pogody. W styczniu 1963 roku nastąpiła przerwa w nauce z powodu bardzo mroźnej zimy. Rok 1967 przyniósł ze sobą groźny pożar w Darzlubiu. Spaleniu uległo kilka domostw. Wieś jednak szybko zorganizowała pomoc dla pogorzelców.
We wsi działa Klub-Kawiarnia, gdzie odbywają się spotkania mieszkańców Darzlubia.
W roku 1973 wioska jest już całkowicie oświetlona. Każdy rok szkolny jest bogaty w wydarzenia, takie jak: apele okolicznościowe, akademie oraz wycieczki.
Zapiski w kronice drugiej kończą się wzmianką o oświetleniu w roku 1973.
Czasy współczesne naszej szkoły opisuje najnowsza kronika, której historia zaczyna się w roku 1991. Dyrektorem szkoły była pani Ewa Sitkiewicz. W szkole zatrudnionych było 4 nauczycieli oraz katechetka. Do szkoły uczęszczało 88 dzieci uczących się w trzech klasach i oddziale przedszkolnym. Rok szkolny rozpoczął się burzliwie w związku z kłopotami finansowymi i obniżką płac oraz zmniejszeniem liczby godzin zajęć szkolnych lekcyjnych i pozalekcyjnych. W tym roku wprowadzono także sześciostopniową skalę ocen. Kolejny rok szkolny przyniósł kolejne zmiany: otwarto Punkt Filialny w Mechowie, gdzie przeniesiono panią Sitkiewicz, obowiązki dyrektora pełniła pani Joanna Maciukiewicz oraz podniesiono stopień organizacyjny szkoły. Od tego roku szkoła zyskała klasę 4, a każdy kolejny rok będzie zwiększał liczbę klas aż do klasy 8 w 1996 roku.
W roku 1993 dyrektorem szkoły zostaje pani Sylwia Płoska. Pierwszy raz w szkole powstaje Samorząd Uczniowski.
W roku 1996 dyrektorem szkoły zostaje pani Krystyna Zielińska, która pełni tę funkcję do roku 2006.
Rok szkolny 1997/1998 obfituje w ważne wydarzenia w życiu szkoły: rozpoczęto rozbudowę szkoły, zakupiono kserokopiarkę i komputer wraz z drukarką oraz sprzęt nagłaśniający.
Przez kolejne lata trwa rozbudowa szkoły. W czerwcu 1999 roku mury nowej szkoły czekały już na uczniów, także gimnazjalistów, gdyż zgodnie z reformą oświaty był to pierwszy rok funkcjonowania gimnazjów.
Dyrektorem Szkoły Podstawowej i Gimnazjum czyli Zespołu Szkół w Darzlubiu została pani Krystyna Czernecka–Zielińska.
Kolejne lata to funkcjonowanie Zespołu Szkół, w którym uczą się już nie tylko dzieci i młodzież z Darzlubia ale także uczniowie z Mechowa gdyż w czerwcu 1999 roku zakończyła swe funkcjonowanie szkoła w Mechowie oraz z Leśniewa, Domatowa, Domatówka, Piaśnicy i Połczyna. Gimnazjaliści dowożeni są do szkoły specjalnymi autobusami- gimbusami.
Trzy lata nauki w gimnazjum mijają szybko. Rok szkolny 2001/2002 staje się bardzo ważnym dla uczniów i nauczycieli. Klas szósta szkoły podstawowej i klasy trzecie gimnazjum zdają swój pierwszy ważny egzamin w życiu. Gimnazjaliści wybierają szkoły ponadgimnazjalne i opuszczają mury szkoły w Darzlubiu.
Historia naszej szkoły to nie tylko zmieniający się dyrektorzy, nauczyciele i sale lekcyjne. Każdy nowy rok szkolny obfitował w tak wiele wydarzeń, że nie sposób ich wszystkich umieścić w tym krótkim streszczeniu. Uczniowie brali udział w licznych konkursach w szkole i poza jej murami, konkursach wiedzy, umiejętności i zdolności. Przygotowywano uroczystości i akademie, zabawy i dyskoteki olimpiady sportowe. Uczniowie uczestniczyli w zajęciach pozalekcyjnych sportowych i nie tylko. Uruchomiono w szkole sekcję szermierki i otwarto nową salę komputerową.
Od 2006 roku do 2018 roku funkcję dyrektora szkoły pełniła pani Krystyna Gierwatowska. Rok 2006 to rok wytężonej pracy ze względu na rozbudowę placówki oraz przygotowania do wyboru patrona szkoły. Rok szkolny 2007/2008 został zainaugurowany niezwykle uroczyście.
Od 1 lutego 2018 roku dyrektorem Szkoły Podstawowej im. Maksymiliana Wilandta w Darzlubiu jest pan Sławomir Stromski.